Sandra vroeg of ik soms nooit in de trein zat. Hoe kon me anders in vredesnaam die gezellige nederzetting vlakbij Muiderpoort nooit opgevallen zijn? Zo was zij er terecht gekomen: ze zag de kleurrijke vrijplaats Op de Valreep uit het raam van de trein. Ze was er meteen heen gefietst en sindsdien kwam ze regelmatig in het kraakpand, ook al woonde ze zelf helemaal aan de andere kant van de stad, vlakbij Sloterdijk. Vooral dat ze dat fietstochtje – die fietstocht – er steeds voor over had, maakte indruk op mij. Dan moest het er wel héél bijzonder zijn. Ik zei haar (al jaren) dat ik er ook eens een kijkje zou nemen en beloofde in elk geval beter op te letten als ik in de trein zat. Maar het kwam er nooit van en ook ver- gat ik steeds om niet te lezen in de trein.
„Het is nu of nooit”, zei Sandra afgelopen weekend. „Ze moeten daar waarschijnlijk weg van de gemeente.” Zaterdag hield De Valreep een manifestatie om daartegen te protesteren. Op aandringen van Sandra protesteerde ik mee, wat inhield dat ik mezelf bierdrinkend, dansend, me volproppend met lekker eten en op een gegeven moment zelfs hoelahoepend (ik kon het nog) terugvond op een van de gezelligste plekjes waar ik ooit in Amsterdam ben geweest. Mijn zoontje protesteerde ook mee. Hij zat urenlang zielstevreden achter het stuur van een opengezaagde auto waarop anarchistische leuzen waren gespoten. Achterin stond een badkuip, op de bijrijdersstoel lag een oude hond te slapen. De hond leek een subtiele verwijzing naar de voormalige bestemming van het gebouw en de omgeving: dierenasiel Polderweg.
Nooit eerder zag ik op een Amsterdams buitenfeestje zoveel verschillende soorten mensen door elkaar dansen: oud, jong, blank, zwart, dreadlocks, permanentjes, hoofddoekjes, tulbanden, ruig en kak (ik was er). Oost heeft nu eenmaal veel verschillende inwoners en Op de Valreep is heel actief in de buurt, zo liet ik me die dag vertellen. Nadat de krakers het oude huis hadden opgeknapt, organiseerden ze er onder andere drumlessen, Nederlandse les, yogales, dansavonden, filmavonden, concertjes, lezingen en debatten en konden buurtbewoners een moestuintje aanleggen in het gebied eromheen. Die laatste activiteit was zo populair dat er al gauw een wachtlijst voor ontstond.
En dat alles op donatiebasis. Geen wonder dat de buurtbewoners massaal mee protesteerden. We kunnen veel over Oostpoort zeggen (‘prak- tisch’ is het kernwoord dat in me opkomt) maar echt sfeervol is het nog niet te noemen. Op de Valreep is daar een welkome uitzondering op. De misvatting van de projectontwikkelaar is waarschijnlijk dat die nu denkt dat het aan die specifieke plek ligt en dat daar nu dus prima een ‘grand café’ geplaatst kan worden, terwijl die term alleen al een deprimerende zielloosheid verraadt. Collectief Op de Valreep meldde zich met een investeerder en een nauwkeurig businessplan (voor een legaal, zelfvoorzienend sociaal cultureel centrum inclusief horecagelegenheid en kinderboerderij) ook bij de projectontwikkelaar en de gemeente als serieuze koper, maar tot op heden wilde niemand ze aanhoren. Mails en brieven bleven onbeantwoord, de enige post die ze terugkrijgen zijn dwangbevelen. 21 juni wordt de boel hoogstwaarschijnlijk ontruimd.
Op het dak van het voormalige dierenasiel staat groot ‘Hierr is je participatie!!’. Erboven prijkt een zeer treffende replica van het I amsterdam-logo. Terwijl ik hoelahoepend de zon onder zag gaan in ons oosten vroeg ik me af: Amsterdam, waar sta je nu eigenlijk voor?
Column van Marscha Holman
NRC Handelsblad Vrijdag 13 Junie 2014